Prof. Dr. Vladimir Misja për Dilaverin

DILAVER SHKURTI,

atashe i shquar i Tregtisë së Jashtme. Lindi më 5 shtator 1928 në fshatin Fterrë të Kurveleshit, Rrethi i Sarandës, në familjen e Hamit Shkurtit.
Arsimimi. Shkollën fillore deri në klasën e katërt e bëri në fshatin e tij Fterrë. Në vitin 1941, me ndihmën e të vëllait përfundon vitin e pestë në shkollën "Kosova" në rrugën e Elbasanit në Tiranë. Në vitet 1942-1943 përfundon vitin e parë dhe të dytë në Shkollën Normale të Elbasanit. Klasën e tetë unike e përfundoi në gjimnazin "Qemal Stafa" të Tiranës. Shkollimin 2 mesëm e kreu në Politeknikumin "Harri Fulc". Në vitin 1950 iu dha titulli "Teknik i mesëm i specializuar për ndërtim urash".
Në vitin 1951 iu akordua bursa për të ndjekur studimet në Institutin e Naftës në Moskë (Rusi). Dilaver Shkurti në Moskë u dallua si një nga studentët më të rregullt në mësimet teorike dhe në praktikë në vendburimet e naftës në Azerbazhian (Deti Kaspik), në republikat e Bashkizis dhe Çeçenisë. Gjatë periudhës 1951-1955 ai ishte një student me vullnet e përkushtim në studime. Ai punoi me shumë pasion për të përvetësuar krahas lëndëve inxhinierike edhe lëndët ekonomike. Studimet i mbaroi në vitin 1955, duke mbrojtur diplomën me notën shkëlqyeshëm. Dy vitet e fundit Dilaveri u aktivizua në Moskë me përkthimin e shumë filmave që vinin në Shqipëri, nëpërmjet ndërmarrjes së filmave "Moskfilm". Ai është aktivizuar gjithashtu si shoqërues përkthyes, në përbërjen e delegacioneve shqiptare që vinin nga Shqipëria në Moskë.
Karriera dhe veprimtaria profesionale.
Veprimtaria në industrinë e naftës. Pas përfundimit të studimeve në vitin 1955 u kthye në Atdhe. Dilaveri u emërua inxhinier për shfrytëzimin e puseve të naftës dhe të gazit. Aty punoi shumë, me ndërgjegje të lartë dhe profesionalizëm në zbatimin e detyrave të caktuara.
Duke parë rezultatet e mira të punës së tij, aftësitë tekniko-shkencore në funksion të detyrave që i ishin ngarkuar, të cilat erdhën duke u rritur, në vitin 1956 u emërua kryeinxhinier dhe në fund të vitit 1957, drejtor i Ndërmarrjes së Prodhimit të Naftës e të gazit, Patos-Marinzë.
Përveç shumë kontributeve të tjera, në zhvillimin e industrisë së naftës, Dilaveri është pari inxhinier shqiptar, që aplikoi për të parën herë shfrytëzimin e puseve fontanë (shatërvan) në vendburimin e ri të naftës dhe gazit në Marinzë. Në vitin 1961, Dilaveri emërohet Kryetar i Degës Naftës (ku përfshihej gjithë industria e naftës e vendit tonë) në Minstrinë e Minierave dhe Gjeologjisë, në vartësi direkt nga ministri. U emërua njëkohësisht anëtar i kolegjiumit të Ministrisë.
Gjatë kohës që punoi në Ministrinë e Minierave, kryente edhe detyrën e sekretarit të komisionit për bashkëpunimin tekniko-shkencor me vendet e huaja dhe kryetari i komisionit për mbrojtjen e diplomave në fakultetin e minierave të Universitetit Shtetëror të Tiranës. Dilaveri, në fund të vitit 1961 u përfshi në delegacionin shqiptar në takimin e fundit të KNER-it (Këshilli i Ndihmës Ekonomike Reciproke) për sektorin e naftës në Bukuresht. Në atë mbledhje ai foli për problemet ekonomike dhe teknike në emër të delegacionit tonë.
Në kthim, delegacioni ynë, me ftesë të delegacionit hungarez, bëri një vizitë në vendburimet e naftës të Hungarisë. Aty Dilaveri vuri re një metodë shumë novatore për shfrytëzimin e puseve me naftë viskoze (peshë specifike të lartë). Me kthimin në Atdhe, në bazë të raportit që bëri Dilaveri bashkë me një specialist tjetër, u vendos të shkonin përsëri në vendburimet hungareze për të përvetësuar këtë metodë të re.
Bashkë me kolegun e tij, inginierin e talentuar Eqerem Beci, shkuan dhe morën të gjitha të dhënat për metodën e re të shfrytëzimit të puseve të naftës viskoze duke injektuar në pus naftë të lehtë (gazoil). Këshilli teknik i kombinatit të naftës, aprovoi propozimin e tyre dhe ngarkoi një grup inxhinierësh të talentuar, të cilët metodën e propozuar e vunë me sukses në jetë. Ajo metodë e rriti prodhimin e naftës të çdo pusi 15-20 përqind.
Kjo metodë vazhdon të aplikohet edhe në ditët e sotme e do të vazhdojë me sukses edhe në të ardhmen.
Me bashkautor kolegun c tij H. Hamza, në vitin 1965 ka botuar librin "Shfrytëzimi i puseve të naftës e të gazit" qe ju ka shërbyer naftëtarëve për ngritjen tekniko¬ profesionale.
Veprimtaria si atashe tregtar në Pekin dhe A1gjer. Pas prishjes së marrëdhënieve ekonomike me B.S, pajisjet dhe pjesët e këmbimit për industrinë e naftës kaluan në Pekin (Kinë). Me porosi të zv. Kryeministrit, në shtator 1967, Dilaveri u emërua specialist në përfaqësinë tregtare të Ambasadës tonë në Pekin. Aty ju ngarkua të përvetësonte problemet e trajtimit ekonomik të mallrave.
Në Pekin përveç pajisjeve e pjesëve të këmbimit për industrinë e naftës, minierave, uzinave mekanike, ju ngarkua detyra dhe për importin e kimikateve të ndryshme për industrinë kimike të vendit, import-eksportin e tekstileve e pambukut dhe të mbulonte sektorin e bashkëpunimit tekniko-shkencor midis dy vendeve.
Dilaveri koordinonte me kinezët, vizitat në Kinë të grupeve tekniko-shkencore, tregtare dhe delegacionet për firmosien e marrëveshjeve tekniko-shkencore dhe atyre tregtare midis dy vendeve. Ai ka përfunduar me qindra kontrata për pajisjet, pjesë këmbimi, kimikate, çeliqe, pambuk e shumë mallra të tjerë për të cilat kishte nevojë ekonomia e vendit tonë.
Dilaveri njëkohësisht, si specialist nafte ka dërguar në Shqipëri me dhjetëra studime për venburimet e naftës dhe gazit në Kinë të cilat u janë dërguar organeve drejtuese të industrisë së naftës dhe sektorit të Naftës në Ministri. Në vitin 1970 në krahasim me vitin 1960 vëllimi i eksportit i Shqipërisë me Kinën është rritur 12 herë.
Në shtator 1972 (pas pesë vjetësh), kthehet në Atdhe. Në Pekin u dorëzoi sektorët që mbulonte tre specialistëve që e zëvendësuan. Këto detyra, gjatë pesë vjetësh, Dilaveri i kryente i vetëm dhe kjo tregon ngarkesën dhe punën e madhe që ka përballuar.
Në Tiranë Dilaveri u caktua kryetar i degës së naftës, krijuar për herë të parë, në ndërmarrjen e Tregtisë së Jashtme. Punoi me vullnet të hekurt për rritjen e eksportit të prodhimeve të naftës, sidomos bitumit dhe importin e llamarinës për ambalazhimin e tij. Në bashkërendim me Drejtorinë e Përgjithshme të Naftës, për herë të parë në këtë periudhë, filloi të eksportohej në shumë vende, në sasi të mëdha, bitum i lëngshëm në temperaturën 120oC. Transporti i tij bëhej me tanker që ngarkoheshin në portin e Vlorës dhe të Durrësit.
Në vitin 1977, Dilaveri, për të dytën herë, i vetmi në Tregtinë e Jashtme, emërohet Atashe Tregtar në Ambasadën e Algjerisë, duke mbuluar 14 shtete. Ishte periudha kur kërkohej me insistim nga qeveria të zhvillohej tregtia me vendet afrikane.
Me këmbëngulje dhe sedër të madhe Dilaveri ia arriti qëllimit për zbatimin e detyrave të caktuara. Në Algjeri, për herë të parë u eksportua bitumi i lëngshëm me tanker, çimento, duhan, tela bakri, blloqe mermeri, salcë domate sh, kompesato etj, dhe u importua gazoi1, sasira të mëdha mineral fosfatik, lëndë e parë për uzinën e Laçit, mineral hekuri për kombinatin e Çelikut në Elbasan e të tjera. Import-eksporti arriti 10 milion dollarë në vit. Dilaveri ka organizuar dërgimin në vendburimet e naftës dhe gazit në Algjeri, të naftëtarëve shqiptarë.
I vetmi atashe tregtar, që u dërgua jashtë shtetit për të dytën herë, ishte Dilaveri. Në Algjeri qëndroi 7 vjet (1977-1983).
Veprimtaria në ndërmarrjet e Tregtisë së Jashtme. Në fillim të vitit 1984 kthehet në atdhe dhe ngarkohet me detyrën e shefit të koniunkturës në Mineralimpeks.
Dilaveri ka dhënë një kontribut të shquar për zhvillimin e industrisë së naftës dhe në atë të tregtisë së jashtme.
Ai ka bërë shumë studime për sektorët e naftës dhe të tregtisë së jashtme, për probleme të ndryshme që i kanë preokupuar këta sektorë, ka firmosur mijëra kontrata për import-eksportin e mallrave, ka marrë pjesë në shumë delegacione qeveritare për firmosjen e marrëveshjeve midis vendit tonë dhe vendeve të tjera për eksport-importin e mallrave dhe zhvillimin e bashkëpunimit tekniko-shkencor.
Ka bërë gjithashtu studime të vlefshme për koniunkturën botërore të mallrave, siç është ajo me Japoninë gjatë shërbimit në Tokio (Japoni) në fillim të vitit 1988, i cili u vlerësua edhe nga organet e larta shtetërore. Dilaveri ka aplikuar gjithashtu për të parën herë ngarkim-shkarkimin e mallrave me "paleta" në portet e vendit, gjë që e rriti shumë kapacitetin e ngarkim-shkarkimit.
Në mars të vitit 1988 Dilaveri doli në pension i nderuar dhe i lavdëruar. Për punë shembullore është dekoruar disa herë, duke filluar nga koha e Luftës Antifashiste Nacional Çlirimtare. Ndërmjet dekoratave të tjera qëndron edhe ajo e Presidentit Rus Putin me rastin e 60-vjetorit të fitores mbi nazizmin.
Gjatë kohës së pensionit ka botuar librin mbi kontributin e populli të Fterrës, fshatit të tij të lindjes, në vitet e Luftës Antifashiste Nacional Çlirimtare 1942-1944. Libri është vlerësuar nga bashkëpatriotët e tij, nga Gazeta e Fterrës, nga Gazeta e Shoqatës "Labëria" dhe Gazeta "Ndryshe".
(Marrë nga libri i Prof. Dr. VLADIMIR MISJA: “Portrete të ekonomistëve shqiptarë në vite” f. 89-92)